Δευτέρα 27 Δεκεμβρίου 2010

        ΧΡΙΣΤΟΥΓΕΝΝΙΑΤΙΚΑ ΤΟΠΙΚΑ ΕΘΙΜΑ
    "Το ποδαρικό", από το μαθητή Σπυριδόπουλο Ηρακλή.
      Πολλοί άνθρωποι είναι ιδιαίτερα προσεκτικοί ακόμα και σήμερα ποιος θα κάνει ποδαρικό στο σπίτι τους. 'Ετσι από την παραμονή λένε σε κάποιο δικό τους άνθρωπο, που τον θεωρούν καλότυχο και γουρλή, να έρθει την Πρωτοχρονιά να τους κάνει ποδαρικό. Μόλις μπει στο σπίτι τον βάζουν να πατήσει ένα σίδερο για να είναι όλοι σιδερένιοι και γεροί μέσα στο σπίτι στη διάρκεια του καινούργιου χρόνου. Η νοικοκυρά φιλεύει τον άνθρωπο που κάνει ποδαρικό για το καλό του χρόνου. Συνήθως του δίνει μήλα ή καρύδια και μια κουταλιά γλυκό κυδώνι ή ότι άλλο γλυκό έχει φτιάξει για τις γιορτές. Αν ανήμερα την Πρωτοχρονιά έχει λιακάδα, πιστεύουν πως ο καιρός θα είναι ο ίδιος σαράντα μέρες.
                                    Οι μωμόγεροι
          Η λαϊκή φαντασία οργιάζει στην κυριολεξία σχετικά με τους Καλικάντζαρους, που βρίσκουν την ευκαιρία να αλωνίσουν τον κόσμο από τα Χριστούγεννα μέχρι τα Φώτα, τότε δηλαδή που τα νερά είναι "αβάφτιστα". Η όψη τους τρομακτική, οι σκανδαλιές τους απερίγραπτες και ο μεγάλος φόβος τους η φωτιά. Στις περιοχές της Μακεδονίας, Θράκης και Θεσσαλίας εμφανίζεται το έθιμο των μεταμφιέσεων, που φαίνεται πως έχει σχέση με τους καλικάντζαρους. Οι μεταμφιεσμένοι, που λέγονται Μωμόγεροι, Ρογκάτσια ή Ρογκατσάρια, φοράνε τομάρια ζώων (λύκων, τράγων κ.λ.π.) ή ντύνονται με στολές ανθρώπων οπλισμένων με σπαθιά. Γυρίζουν στο χωριό τους ή στα γειτονικά χωριά, τραγουδούν και μαζεύουν δώρα. Οταν συναντηθούν δυο παρέες κάνουν ψευτοπόλεμο μεταξύ τους, ώσπου η μία ομάδα να νικήσει και η άλλη να δηλώσει υποταγή.
                         Το Χριστόξυλο, έθιμο της Μακεδονίας
         Στα χωριά της βορείου Ελλάδας, ο νοικοκύρης ψάχνει στα χωράφια τις παραμονές των γιορτών και διαλέγει το Χριστόξυλο, δηλαδή το πιο όμορφο, γερό και χοντρό ξύλο από πεύκο ή ελιά, που θα το πάει σπίτι του, με σκοπό να καίει συνέχεια στο τζάκι από τα Χριστούγεννα μέχρι και τα Φώτα. Ο λαός πιστεύει ότι καθώς καίγεται το Χριστόξυλο, ζεσταίνεται ο Χριστός στην κρύα σπηλιά της Βηθλεέμ. Πριν ο νοικοκύρης φέρει το Χριστόξυλο, κάθε νοικοκυρά φροντίζει να έχει καθαρίσει καλά το σπίτι και με ιδιαίτερη προσοχή το τζάκι, ώστε να μη μείνει ούτε ίχνος από την παλιά στάχτη. Καθαρίζουν ακόμη και την καπνοδόχο, για να μη βρίσκουν πατήματα να κατέβουν οι καλικάντζαροι, τα κακά δαιμόνια, όπως λένε στα παραδοσιακά χριστουγεννιάτικα παραμύθια. Το βράδυ της παραμονής των Χριστουγέννων, όταν όλη η οικογένεια θα είναι μαζεμένη γύρω από το τζάκι, ο νοικοκύρης του σπιτιού θα ανάψει την καινούρια φωτιά και θα μπει στην πυροστιά το Χριστόξυλο, με ευχή όλων να αντέξει για όλο το δωδεκαήμερο των γιορτών.
  "Μωμογέρια", από το μαθητή Μάττο Ανδρέα.


Μωμόγεροι 2008, Πρωτοχώρι Κοζάνης.
      Ένα από τα ήθη και έθιμα της ποντιακής παράδοσης είναι κι οι Μωμόγεροι. Οι Μωμόγεροι είναι μια παμπάλαια γιορτή, ένα έθιμο που οι αρχές του χάνονται μέσα στο χρόνο και διεξάγεται κατά την διάρκεια του 12ήμερου των Χριστουγέννων. Το συγκεκριμένο έθιμο το έφεραν οι Πόντιοι μαζί με τους άλλους θησαυρούς της παράδοσης τους. Σε όλες τις περιοχές του Πόντου πραγματοποιούνταν οι Μωμόγεροι και έφτασαν μέχρι τις μέρες μας με πολλές παραλλαγές. Άλλες παραλλαγές λοξοδρόμησαν και άλλες διατήρησαν τον πυρήνα των Μωμόγερων. Οι Μωμόγεροι είναι τελετές για το καλό της χρονιάς (ευαιτηρία) και συμβολίζουν το νάρκωμα της φύσης τον Χειμώνα και την αναζωογόνηση της την Άνοιξη. Ο Νίκος Πολίτης, ο πατέρας της λαογραφίας πιστεύει ότι οι ευαιτηριακές γιορτές έχουνε την αρχή τους σε εποχή παλαιότερη από το αρχαίο ελληνικό δράμα. Στο έθιμο των Μωμόγερων συμμετέχουν μόνο άντρες.
      Στο πρώτο τους στάδιο οι Μωμόγεροι είχαν μαγικό, τελετουργικό και ευαιτηριακό χαρακτήρα. Μέσα στα χρόνια που περνάνε χάνουν αυτά τα χαρακτηριστικά και φτάνουμε σε ένα νεότερο στάδιο όπου οι Μωμόγεροι γίνονται θέατρο, σατιρίζουν και ψυχαγωγούν. Βασικά στοιχεία των Μωμόγερων είναι 1) η σύγκρουση μεταξύ δύο αντρών για το ποιος θα κερδίσει τη νύφη 2) ο τραυματισμός ή και ο θάνατος ενός από τους αντιπάλους και 3) η ανάρρωση ή η ανάσταση του σκοτωμένου.
       Οι Μωμόγεροι χωρίζονται σε λιγοπρόσωπους με δύο ή τρία άτομα και σε πολυπρόσωπους. Από όλους τους ήρωες των Μωμόγερων πρωταγωνιστικοί και ουσιαστικοί είναι ο άντρας, η νύφη και ο διεκδικητής της. Η γυναίκα συμβολίζει τη βλάστηση, τη γονιμότητα της γης και είναι το ποιο αρχαϊκό κατάλοιπο. Όλα τα υπόλοιπα πρόσωπα στις πολυπρόσωπες, όπως στους Μωμόγερους του Πρωτοχωρίου είναι τριτεύοντα πρόσωπα και χωρίς ουσία και τα δημιούργησαν οι ανάγκες για ψυχαγωγία και για εισπρακτική δυνατότητα. Η φορεσιά στους Μωμόγερους είναι διαχρονική δηλαδή κάθε εποχή δίνει και ένα στοιχείο στη φορεσιά γι' αυτό και έχουμε σε φωτογραφίες Μωμόγερων στο Πρωτοχώρι μια εποχή φοράνε μαντίλες και σε άλλη νεότερη εποχή φουστανέλες, φέσια και γραβάτα.
       Οι Μωμόγεροι του Πρωτοχωρίου είναι μια νεότατη παραλλαγή που έχασε όλα τα αρχαϊκά στοιχεία των Μωμόγερων, αφού δεν βρίσκουμε την υπόθεση των τριών στοιχείων δηλαδή σύγκρουση, θάνατο, ανάσταση. Τα μόνα αρχαϊκά στοιχεία που έχουν οι Μωμόγεροι του Πρωτοχωρίου είναι οι άσπρες γενιάδες, τα μουστάκια, οι μάσκες, κέρατα, μαγκούρες, ξεραμένοι καρποί, άσεμνες πράξεις (κινήσεις), αισχρολογίες. Ο Οδυσσέας Ααμψίδης αναφέρει: ξέρω πολύ καλά ότι οι φουστανελοφόροι Μωμόγεροι ήταν ένα δημιούργημα των τελευταίων χρόνων πριν έρθουν οι Πόντιοι στην Ελλάδα. Ήταν μια προσπάθεια να δώσουν ένα εθνικό χαρακτήρα. Γι' αυτό έχουμε το φαινόμενο σε μερικά της Κοζάνης να ταυτίζουν τους Μωμόγερους με τους στρατιώτες του Μέγα Αλέξανδρου, όσο αφορά τη φορεσιά.

Κυριακή 26 Δεκεμβρίου 2010

ΚΑΛΗ ΧΡΟΝΙΑ

 ΕΥΧΕΣ ΓΙΑ ΧΑΡΟΥΜΕΝΟ ΚΑΙ ΔΗΜΙΟΥΡΓΙΚΟ 2011!

Τετάρτη 22 Δεκεμβρίου 2010

ευχές

ΣΥΝΔΕΣΜΟΣ ΦΙΛΟΛΟΓΩΝ ΚΟΖΑΝΗΣ


               
Παρουσίαση του νέου ιστολογίου του Συνδέσμου Φιλολόγων Κοζάνης και ομιλία της κ. Νάκα Διαμαντούλας με θέμα: "Δημιουργία και διαχείριση ιστολογίου στο Πανελλήνιο Σχολικό Δίκτυο".


ΜΑΘΗΤΙΚΕΣ ΕΥΧΕΣ

Παρασκευή 17 Δεκεμβρίου 2010

ΕΡΓΑΣΙΑ, ΣΠΥΡΙΔΟΠΟΥΛΟΣ ΗΡΑΚΛΗΣ Β2

ΟΔΥΣΣΕΑΣ ΕΛΥΤΗΣ
(1911-1996)                  
                                             ΠΙΝΟΝΤΑΣ ΗΛΙΟ ΚΟΡΙΝΘΙΑΚΟ
Η ζωή του
      Ο Οδυσσέας  Ελύτης γεννήθηκε το 1911 στο Ηράκλειο  της Κρήτης . Φοίτησε στο ιδιωτικό σχολειό Δ. Μακρή και έπειτα στο Γ΄ Γυμνάσιο  Αρρένων . Η φυσιολατρία  του αναπτύχτηκε  από μικρή ηλικία  , όταν παρα8εριζε στην ιδιαίτερη  πατρίδα του , Μυτιλήνη , και αργότερα  στις Σπέτσες ,ενώ  από τα γυμνασιακά του χρόνια  άρχισε να ασχολείται με την ποίηση. Το 1930 γράφτηκε στη Νομική  σχολή  της Αθηνάς , αλλά η ποίηση τον κέρδιζε συνεχώς .Το 1940 δημοσιεύει την πρώτη του ποιητική συλλογή , Προσανατολισμοί . Όταν ξεσπάσει ο πόλεμος , κατατάσσεται στο στρατό και πολεμά  στο μέτωπο. Στη διάρκεια  της Κατοχής  γραφεί τα ποιήματα της δεύτερης συλλογής  του , Ήλιος ο πρώτος  (1943).Το 1948, εποχή του Εμφυλίου στην Ελλάδα (1946-1949), φεύγει στην Ευρώπη ,όπου γνωρίζεται  με τους πιο σπουδαίους λογοτέχνες της εποχής . Επιστρέφει στην Ελλάδα το 1951 και αρχίζει  να δουλεύει  το έργο που τον έκανε παγκόσμια γνωστό , το Άξιον εστί , που δημοσιεύτηκε  το 1959 . Το 1969 , εποχή απριλιανής δικτατορίας στην Ελλάδα , ο Ελύτης  φεύγει και πάλι για την Ευρώπη , από όπου επιστρέφει το 1971. Έπειτα από διαφορές τιμητικές διακρίσεις στην Ελλάδα , έρχεται για τον ποιητή η παγκόσμια αναγνώριση με το βραβείο Νόμπελ Λογοτεχνίας  , το 1979. Τελευταίο έργο του ποιητή ήταν η συλλογή Δυτικά της λύπης (1995). Πέθανε στην Αθήνα το Μάρτη του 1996.
Ο Ελύτης ανήκει στην ηγετική ομάδα της γενιάς του ’30, την οποία συγκρότησαν λογοτέχνες όπως οι Γ. Σεφέρης, Γ. Θεοτοκάς κ.ά. Η ομάδα αυτή επιχείρησε  την ανανέωση της ελληνικής λογοτεχνίας δίνοντας της ευρωπαϊκό προσανατολισμό .Στην ποίηση υιοθέτησαν τον ελεύθερο στίχο και την απλή γλώσσα και ύφος, ενώ διατήρησαν και τη σχέση με την παράδοση, ιδιαίτερα με την αρχαία κληρονομιά , το τραγούδι και το λαϊκό πολιτισμό.  Ο Ελύτης είναι γενικά από τους πιο σημαντικούς λυρικούς ποιητές του 20ού αιώνα.
Έργα του: Προσανατολισμοί (1940), Ο ήλιος  ο πρώτος (1943), Άσμα ηρωικό και πένθιμο για το χαμένο ανθυπολοχαγό της Αλβανίας (1945).Η καλοσύνη στις λυκοποριές (1947), Άξιον εστί (1959),Έξι και μία τύψεις για τον ουρανό(1960).Το φυτόδεντρο και  η δέκατη τέταρτη ομορφιά (1971), Ο ήλιος ο ηλιάτορας (1971), Θάνατος και ανάστασις  του Κωνσταντίνου Παλαιολόγου (1971), Το μονόγραμμα (1972), Τα ρω του έρωτα (1972),Villa Natacha (1973), Ο φυλλομάντης (1973), Ετεροθαλή (1974), Μαρία Νεφέλη(1978),Τρία ποιήματα με <<σημαία ευκαιρίας>> (1982) , Ο μικρός ναυτίλος (1982),Ελεγεία της οξώπετρας (1991), Δυτικά της λύπης (1995).   
Έγραψε και μερικά πεζά και  μετάφρασε ξένα θεατρικά έργα.
ΕΙΚΟNOΓΡΑΦΙΑ
Στο ποίημα κυριαρχούν παραστατικές εικόνες από το φυσικό περιβάλλον και τις ανθρώπινες δραστηριότητες. Οι περισσότερες είναι οπτικές και κινητικές. Περιβάλλει τη στενή σχέση  του ποιητή με τη φύση, βιώνει τη χαρά της ζωής , γεμίζει αισιοδοξία και δημιουργική διάθεση. Βιώνει τη σχέση του με τη φύση σωματικά αλλά και ψυχικά , με ενέργειες που του δίνουν τη δυνατότητα  να γευτεί όλα τα αγαθά που προσφέρει η φύση για τις βιολογικές ανάγκες και για τις ψυχικές απολαύσεις. Έτσι , περιηγείται και χαίρεται το ελληνικό τοπίο μέσα στον ήλιο, ζει έντονα τις απλές καθημερινές στιγμές και κινητοποιεί όλες τις αισθήσεις του: την όραση (εικόνες διάσπαρτες σε όλο το ποίημα), τη γεύση (Πίνω), την ακοή (ο ήχος από τις φυλλωσιές του ανέμου), την αφή  (χώνω το χέρι μου ) και την όσφρηση( οι λεμονιές).Η  ταύτισή  του με τη φύση του προσφέρει ψυχική ευεξία και αναζωογόνηση.
Υπάρχουν επίσης μεταφορικές εικόνες (Πίνοντας ήλιο κορινθιακό / Διαβάζοντας τα μάρμαρα) . Οι εικόνες που πλάθονται με τολμηρούς συνδυασμούς λέξεων είναι χαρακτηριστικό του υπερρεαλισμού ( Χώνω το χέρι μου στις φυλλωσιές του ανέμου / Οι λεμονιές αρδεύουνε τη γύρη της καλοκαιριάς / Τα πράσινα πουλιά σκίζουν τα όνειρά μου ).
ΑΝΑΛΥΣΗ – ΧΑΡΑΚΤΗΡΙΣΤΙΚΑ 
Ο χώρος όπου διαδραματίζονται τα γεγονότα είναι η καλοκαιρινή φύση. Ήλιος, θάλασσα , αμπέλια, λεμονιές, αρχαία μάρμαρα συνθέτουν το ελληνικό τοπίο του καλοκαιριού. Ο χρόνος των γεγονότων είναι το παρόν .Όπως δηλώνουν τα ρήματα που είναι σε χρόνο ενεστώτα, όλα συμβαίνουν στο «τώρα» και ο ποιητής εμφανίζεται  να χαίρεται ανέμελα τη ζωή του στην καλοκαιρινή φύση. Στην πραγματικότητα όμως όλα αυτά είναι βιώματα του παρελθόντος. Ο πραγματικός χρόνος είναι αυτός του πολέμου και της κατοχής , τον οποίο ο ποιητής  πετυχαίνει να εξαφανίσει με τη φαντασία του και έτσι ξαναπλάθει τον κόσμο από την αρχή , στα μέτρα της καρδιάς του.
Η γλώσσα του ποιήματος είναι η απλή δημοτική .Στο λεξιλόγιο κυριαρχούν τα ρήματα , οι μετοχές και τα ουσιαστικά, που δίνουν κίνηση και ζωντάνια, ενώ τα επίθετα είναι ελάχιστα. Το ύφος απλό και ζωηρό. Το ποίημα είναι γραμμένο σε ελεύθερο  στίχο , χωρίς συγκεκριμένο μέτρο και αριθμό συλλαβών σε κάθε στίχο. Δεν υπάρχει ομοιοκαταληξία  με εξαίρεση ελάχιστους στίχους που μοιάζουν να ομοιοκαταληκτούν ( καλοκαιριάς- καρδιάς) .
O ποιητής τριγυρίζει στις εξοχές και στις παραλίες απολαμβάνοντας τον ήλιο και τις μικρές χαρές στη φύση. Χορταίνοντας από ομορφιά , γεύσεις και κίνηση νιώθει να πλημμυρίζει από αισθήματα πληρότητας και δύναμης καθώς η φαντασία του έχει ξαναπλάσει τον κόσμο όμορφο , σύμφωνα με τους πόθους και τα όνειρά του. Δείχνει  τη στενή σχέση που έχει με τη φύση .

                                                                                             Ο ΜΑΘΗΤΗΣ ΗΡΑΚΛΗΣ ΣΠΥΡΙΔΟΠΟΥΛΟΣ

Δευτέρα 13 Δεκεμβρίου 2010